แอล กลูต้าไธโอน L-Glutathione (ญี่ปุ่น)

L-Glutathione เป็นเพปไทด์ชนิดหนึ่งที่ร่างกายสามารถสังเคราะห์ได้ มีบทบามสำคัญร่างกาย โดยมีฤทธิ์เป็นสารต้านอนุมูลอิสระ(Antioxidant)สูง ถึงกับได้สมญานามว่าเป็น “Master Antioxidant” ช่วยรักษาเซลล์ไม่ให้ถูกทำลายเนื่องจากสารอนุมูลอิสระ เช่น peroxides และป้องกัน oxidative stress นอกจากนี้ยังมีบทบาทสำคัญในระบบภูมิคุ้มกันและการเจริญเติบโตของกล้ามเนื้ออีกด้วย L-Glutathione สังเคราะห์จากกรดอะมิโน 3 ชนิด ได้แก่ L-glutamic acid, L-cysteine และ glycine

หน้าที่หลักของ L-Glutathione

Detoxification

กลูตาไทโอนช่วยสร้างเอ็นไซม์ชนิดต่าง ๆ ในร่างกายโดยเฉพาะ Glutathion-S-transferase ที่ช่วยในการกำจัดพิษออกจากร่างกายโดยไปเปลี่ยนสารพิษชนิดไม่ละลายในน้ำ (ละลายในน้ำมัน) เช่น พวกโลหะหนัก สารระเหย ยาฆ่าแมลง ยาบางชนิด ให้เป็นสารที่ละลายน้ำได้ดีขึ้นและง่ายต่อการกำจัดออกจากร่างกาย นอกจากนี้ยังช่วยป้องกันตับ จากการถูกทำลายโดย แอลกอฮอล์ (สุรา) สารพิษจากบุหรี่ ยาพาราเซตามอลเกินขนาด (Overdose) ฯลฯ

Antioxidant

กลูตาไทโอนมีคุณสมบัติเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ (Antioxidant) ที่มีความสำคัญในร่างกาย และหากไม่มีอาจทำให้วิตามิน Cและ E ทำงานได้ไม่เต็มที่

Immune Enhancer

ช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกันในร่างกาย2 โดยกระตุ้นการทำงานของเอ็นไซม์หลายชนิดเพื่อให้ร่างกายต่อต้านสิ่งแปลกปลอมรวมถึงเชื้อแบคทีเรียและไวรัส นอกจากนี้กลูตาไทโอน ยังช่วยสร้างและซ่อมแซม DNA สร้างโปรตีนและ prostaglandin

Glutathione สามารถยับยั้งเอนไซม์ไทโรซิเนส (tyrosinase) เพื่อไม่ให้สามารถเร่งปฏิกิริยาการเปลี่ยนเป็นโดปาควินโนน (dopaquinone) ซึ่งมีผลทำให้สร้างเม็ดสีได้น้อยลงได้ และส่งผลให้ผิวขาวชั่วคราว โดยในปัจจุบันยังไม่มีการศึกษาที่น่าเชื่อถือยืนยันหรือรับรองประสิทธิภาพและประโยชน์ของกลูตาไธโอนในการทำให้ผิวขาวได้อย่างแท้จริง

แต่ทั้งนี้ Glutathione ยังมีประโยชน์ทางการแพทย์และสุขภาพในด้านอื่นๆอีกมากมายดังจะกล่าวถึงต่อไป

ประโยชน์ทางการแพทย์และสุขภาพ

ฤทธิ์ต้านออกซิเดชันของกลูตาไทโอน

กลูตาไทโอนมีความเกี่ยวข้องกับการแปรสัญญาณ การแสดงออกของยีน กระบวนการตายของเซลล์ การเพิ่มจำนวนเซลล์ และการทำงานของเอนไซม์ เช่น phosphorylase creatine kinase carbonic anhydrase และ glutathione transferase กลูตาไทโอนเป็นสารต้าน อนุมูลอิสระ (antioxidant) ที่ร่างกายสร้างขึ้นได้เอง ช่วยปกป้องเซลล์จากการทำลายโดยสารแปลกปลอมของระบบสิ่งมีชีวิต (xenobiotics) ได้แก่ อนุมูลอิสระ (free radical) และhydroperoxides

การรักษาโรคสมองเสื่อมและโรคจิตเภท

ในกระบวนการเมแทบอลิซึมจะเกิดอนุมูลอิสระที่เป็นอันตรายต่อเซลล์ โดยเฉพาะเซลล์สมองที่มีการใช้ออกซิเจนสูงก็จะมีอนุมูลอิสระเกิดขึ้นมากด้วย ดีเอ็นเอในไมโตคอนเดรียของสมองจะไวต่อการถูกทำลายโดยอนุมูลอิสระที่เพิ่มขึ้น จึงเป็นสาเหตุของการทำลายเซลล์ประสาทภายในสมอง11 นอกจากนี้ในเซลล์สมองที่ถูกทำลายยังมีระดับกลูตาไทโอนลดลงอีกด้วยโรคจิตเภทเป็นโรคเรื้อรังที่มีระดับกลูตาไทโอนในสมองลดลง กลูตาไทโอนที่มีฤทธิ์ต้านออกซิเดชัน จึงช่วยลดการทำลายเซลล์สมองจากอนุมูลอิสระได้12 ดังนั้นการรักษาเสริม (adjunctive treatment) ด้วยการเพิ่มระดับกลูตาไทโอนในสมองจึงช่วยให้อาการของผู้ป่วยโรคจิตเภทดีขึ้น

การรักษากลุ่มอาการหายใจล้มเหลว

จากรายงานการศึกษาทางคลินิกในผู้ป่วยกลุ่มอาการหายใจล้มเหลวอย่างรุนแรงและผู้ป่วยโรคปอดที่ดีเอ็นเอของเซลล์ถูกทำลายจากอนุมูลอิสระ เกิด lipid peroxidation และออกซิเดชันของโปรตีน มีการปลดปล่อยเอนไซม์ protease มีการเปลี่ยนแปลงของtranscription factor จึงส่งผลให้มีการแสดงออกของ proinflammatory gene เพิ่มขึ้น แต่เมื่อมีระดับกลูตาไทโอนสูงขึ้น ส่งผลให้อาการของโรคดีขึ้นและอัตราการตายลดลง

การรักษาโรคพาร์คินสัน

ได้มีการนำกลูตาไทโอนมาทดลองใช้กับผู้ป่วยโรคพาร์คินสันโดยฉีดกลูตาไทโอนขนาด600 มิลลิกรัม เข้าสู่หลอดเลือดดำ วันละ 2 ครั้ง เป็นเวลานาน 30 วัน พบว่าผู้ป่วยมีอาการดีขึ้น 42 เปอร์เซ็นต์ (การเคลื่อนไหวและการพูดดีขึ้น อาการสั่นและหดหู่ลดลง) คาดว่ากลูตาไทโอน ส่งเสริมให้การทำงานของสมองและการส่งสัญญาณประสาทดีขึ้น

การลดความเป็นพิษของยา

ในทางคลินิกกลูตาไทโอนสามารถป้องกันการเกิดพิษต่อไต (nephrotoxicity) ของยาเคมีบำบัด cisplatin ซึ่งจัดเป็นยาที่มีพิษต่อเซลล์ (cytotoxic drug) ได้ นอกจากนี้กลูตาไทโอนยังไม่มีผลกระทบต่อฤทธิ์ต้านเนื้องอก (antitumor activity) ของ cisplatin อีกด้วย17 กลูตาไทโอนช่วยลดความเป็นพิษต่อหู (ototoxicity) ของยาปฏิชีวนะ gentamicin

การกำจัดโลหะหนัก

มีรายงานว่าการเพาะเลี้ยง Chinese hamster V79 cell ด้วย L-buthionine-SRsulfoximineที่มีฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ alpha-glutamyl-cysteine synthetase อย่างจำเพาะเจาะจง จะทำให้ระดับกลูตาไทโอนในเซลล์ลดลงประมาณ 95 เปอร์เซ็นต์ โดยไม่มีผลต่ออัตราการเจริญเติบโตของเซลล์ โปรตีนของเซลล์ และโครสร้างของโครโมโซม ในขณะที่เซลล์ที่ได้รับแคดเมียมในรูปของ CdCl2 จะมีระดับของกลูตาไทโอนในเซลล์ลดลง เพราะแคดเมียมมีความเป็นพิษต่อเซลล์ ทั้งนี้ความเป็นพิษต่อเซลล์ของแคดเมียมจะเพิ่มขึ้นเมื่อเซลล์ได้รับ Lbuthionine-SR-sulfoximine เป็นเวลานานขึ้นก่อนได้รับแคดเมียม แสดงว่ากลูตาไทโอนสามารถปกป้องเซลล์จากความเป็นพิษของโลหะหนักแคดเมียมได้19 และมีรายงานว่า Nacetylcysteinสามารถลดความเป็นพิษต่อไตของปรอทในรูปของ HgCl2 ได้

เอกสารอ้างอิง

ภญ.รศ.ดร. ชุติมา ลิ้มมัทวาภิรัติ์ และ ภญ.รศ. ดร.สนทยา ลิ้มมัทวาภิรัติ์. 2554. ประโยชน์ทางการแพทย์ของกลูตาไทโอนและสารที่กระตุ้นการสร้างกลูตาไทโอน. วารสารไทยไภษัชยนิพนธ์.

Malin Hultberg, Björn Hultberg, The effect of different antioxidants on glutathione turnover in human cell lines and their interaction with hydrogen peroxide. Chemico-Biological Interactions 2006; 163(3): 192-198.

Anna Pastore, Giorgio Federici, Enrico Bertini, Fiorella Piemonte, Analysis of glutathione: implication in redox and detoxification. Clinica Chimica Acta 2003; 333(1):19-39.

Alexander C. White, Victor J. Thannickal, Barry L. Fanburg, Glutathione deficiency in human disease. The Journal of Nutritional Biochemistry 1994; 5(5): 218-226.

N. Saydam, A. Kirb, Ö. Demir, et al. Determination of glutathione, glutathione reductase, glutathione peroxidase and glutathione S-transferase levels in human lung cancer tissues. Cancer Letters 1997; 119(1): 13-19.

Pompella, A; Visvikis, A; Paolicchi, A; Tata, V; Casini, AF (2003). "The changing faces of glutathione, a cellular protagonist". Biochemical Pharmacology 66 (8): 1499–503.