แปะก๊วย Ginko Extract Powder

Ginkgo (แปะก๊วย)

แปะก๊วย เป็นพืชสมุนไพรที่มีต้นกำเนิดจากทางตะวันออกของประเทศจีน สำหรับประเทศไทย เรามักคุ้นชินกับเมล็ดแปะก๊วยที่นำมาทำเป็นของหวาน และยังนำไปใช้เป็นส่วนประกอบในอาหารจีนหลากหลายชนิด เช่น ขนมบะจ่าง ผัดโหงวก้วย ชาวจีนเชื่อว่าแปะก๊วยเป็นยาอายุวัฒนะ เนื่องจากสามารถบำบัดโรคต่างๆ ได้ โดยเฉพาะสรรพคุณช่วยบำรุงสมอง ทำให้มีสมาธิและความจำดี

แปะก๊วยเป็นหนึ่งในต้นไม้ที่เก่าแก่ที่สุด อาจมีอยู่ในโลกมาแล้วกว่า 200 ล้านปี เป็นพืชอยู่ในวงศ์ Ginkgoaceae ซึ่งจัดเป็นสกุลพืชที่มีอายุมากที่สุดของพืชมีเมล็ดทั้งหมด ลักษณะเป็นไม้ผลัดใบยืนต้น สูง 30-40 เมตร ใบออกจากปลายกิ่งสั้นๆ รูปร่างคล้ายพัดจีน ออกดอกในฤดูใบไม้ผลิ จะให้ผลเมื่อมีอายุตั้งแต่ 20 ปีขึ้นไป ผลมีลักษณะกลมรี มีสีเหลือง ชั้นนอกหุ้มด้วยเนื้อไม้และมีกลิ่นฉุน ภายในมีเมล็ดรูปกลมรี มีเปลือกแข็งหุ้ม เนื้อในเมล็ดมีสีเหลืองอ่อน หลังจากผสมเกสรต้องใช้เวลาถึง 130-140 วัน จึงจะสุกและรับประทานได้ แปะก๊วยเป็นไม้ที่ไม่ค่อยมีศัตรูมารบกวน ต้านทานลมพายุ ทนต่อมลพิษหลายชนิด

ใบใช้เพื่อรักษาภาวะผิดปกติทางสมองอย่างโรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer's disease) นอกจากนี้แปะก๊วยยังใช้รักษาภาวะสูญเสียความทรงจำ วิงเวียน ตั้งสมาธิลำบาก และอารมณ์แปรปรวน บางคนใช้ใบแปะก๊วยรักษาอาการปวดขาขณะเดินเนื่องจากการไหลเวียนโลหิตไม่ดี (Claudication) แต่ยังไม่มีการศึกษาแน่ชัดในเรื่องดังกล่าว

สรรพคุณของมีมากมายเนื่องจากเป็นสมุนไพรที่ใช้กันมานาน เช่น มีข้อมูลการใช้แปะก๊วยในการรักษาด้วยการแพทย์ทางเลือก ควบคู่กับการใช้ยาแผนปัจจุบันในการรักษาโรคหอบหืด (Asthma) ในอุตสาหกรรม มีการใช้สารสกัดใบแปะก๊วยเป็นส่วนผสมในเครื่องสำอางและในอาหาร

ประโยชน์ของแปะก๊วย

ตามตำราแพทย์แผนจีนกล่าวว่า ทั้งใบและผลของแปะก๊วยมีสรรพคุณทางยา โดยผลจะมีรสหวาน ขมและฝาดเล็กน้อย ส่วนใบจะขมและฝาดมากกว่า มีสรรพคุณคือ เข้าเส้นลมปราณปอด จึงช่วยดึงรั้งพลังปอด ช่วยบรรเทาอาหารหอบหืด ไอเรื้อรัง สลายเสมหะ นอกจากนี้ยังเข้าเส้นปราณไตอีกด้วย จึงช่วยรักษาเกี่ยวกับอาการปัสสาวะบ่อย ปัสสาวะราดที่นอน และช่วยรักษาอาการตกขาว

ภาวะที่อาจใช้แปะก๊วยได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ภาวะวิตกกังวล (Anxiety) งานวิจัยแสดงให้เห็นว่า การรับประทานสารสกัดแปะก๊วยสามารถลดอาการจากภาวะวิตกกังวลได้

สมองเสื่อม (Dementia) ที่เกี่ยวข้องกับโรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer's disease) โรคหลอดเลือดหัวใจ (Vascular disease) งานวิจัยบางชิ้นแสดงให้เห็นว่า การรับประทานแปะก๊วยต่อเนื่องนานกว่าหนึ่งปีจะช่วยให้อาการจากโรคอัลไซเมอร์ โรคหลอดเลือดหัวใจ หรือโรคสมองเสื่อมอื่นๆ ดีขึ้น ด้วยการรับประทาน 240 มิลลิกรัม/วัน อย่างไรก็ตาม มีข้อกังขาว่าการศึกษาเหล่านี้อาจจะไม่น่าเชื่อถือ เนื่องจากยังคงมีข้อมูลที่ขัดแย้งอยู่ จึงยากที่จะชี้ชัดเกี่ยวกับสรรพคุณที่แท้จริงของแปะก๊วย ตามที่กล่าวว่า แม้แปะก๊วยจะสามารถรักษาอาการของโรคสมองเสื่อมหลายชนิดได้ แต่แปะก๊วยไม่อาจป้องกันไม่ให้อาการอัลไซเมอร์ทรุดลงกว่าเดิม งานวิจัยแสดงให้เห็นว่าการรับประทานสารสกัดจากใบแปะก๊วยที่เรียกว่า EGb 761 ทุกวันนาน 22-24 สัปดาห์ อาจมีผลดีดีเทียบเท่าการรับประทานยาโดนีพีซิล (Donepezil หรือชื่อทางการค้าคือ Aricept) หากเป็นการรักษาโรคอัลไซเมอร์ที่ไม่รุนแรง แต่งานวิจัยอื่นๆ ระบุว่าสารสกัดจากใบแปะก๊วยอาจจะมีประสิทธิภาพน้อยกว่าการใช้ยาแผนปัจจุบัน ทั้งยาโดนีพีซิลและยาทาครีน (Tacrine หรือชื่อการค้าคือ Cognex) ส่วนการรับประทานแปะก๊วยร่วมกับยาตามใบสั่งแพทย์ อย่างยาโดนีพีซิลหรือยารีวาสติกมีน (Rivastigmine) อาจไม่ดีไปกว่าการใช้เพียงยารักษาอาการอัลไซเมอร์อย่างเดียว

ปัญหาสายตาของผู้ป่วยเบาหวาน มีหลักฐานบางชิ้นกล่าวว่า การรับประทานสารสกัดใบแปะก๊วย สามารถช่วยปรับการมองเห็นสีจากอาการเรตินาเสียหายจากเบาหวานได้

สูญเสียการมองเห็นจากต้อหิน การรับประทานสารสกัดจากใบแปะก๊วยเป็นเวลานานถึง 12.3 ปี อาจไม่ช่วยให้สภาพการมองเห็นอันเป็นความเสียหายที่เป็นมาอยู่ก่อนของดวงตาของผู้เป็นต้อหินดีขึ้น อย่างไรก็ตาม มีงานวิจัยอื่นแย้งว่าหากรับประทานเพียง 4 สัปดาห์ แปะก๊วยจะไม่ช่วยหยุดการดำเนิน (Progression) ของโรคต้อหินได้ จึงอาจต้องกินเป็นเวลานานเพื่อให้เห็นผลลัพธ์

อาการปวดขาขณะเดินที่เกี่ยวข้องกับการไหลเวียนโลหิตที่ไม่ดี (โรคหลอดเลือดแดงส่วนปลาย (Peripheral vascular disease) มีงานวิจัยบางชิ้นพบว่า การรับประทานสารสกัดจากใบแปะก๊วยอาจช่วยให้ผู้ที่มีการไหลเวียนเลือดที่ขาไม่ดีสามารถเดินได้ไกลขึ้นโดยไม่ปวดขา นอกจากนี้การรับประทานแปะก๊วยยังช่วยลดความจำเป็นที่ต้องเข้ารับการผ่าตัดอีกด้วย อย่างไรก็ตาม ผู้มีอาการนี้อาจต้องรับประทานแปะก๊วยนานอย่างน้อย 24 สัปดาห์กว่าจะเห็นผล แต่งานวิจัยเกี่ยวกับประเด็นดังกล่าวยังมีไม่มากนัก

กลุ่มอาการก่อนมีประจำเดือน (Premenstrual syndrome (PMS)) มีข้อมูลว่า การรับประทานสารสกัดใบแปะก๊วยสามารถช่วยบรรเทาอาการกดเจ็บที่เต้านมและอาการอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับอาการก่อนมีประจำเดือน แต่อาจต้องได้รับการศึกษาเพิ่มเติมอีก

จิตเภท (Schizophrenia) งานวิจัยในจีนแสดงให้เห็นว่า การรับประทานแปะก๊วยทุกวันร่วมกับยาแผนปัจจุบันที่ใช้ระงับอาการทางจิต เช่น ยาฮาโลเพอริดอล (Haloperidol) สามารถลดอาการทางจิตและลดผลข้างเคียงของยาได้บางประการ เช่น อาการกระหายน้ำและท้องผูก เป็นต้น

ภาวะเคลื่อนไหวผิดปกติทีเรียกว่าอาการยึกยือ (Tardive dyskinesia) ภาวะนี้เกิดจากการใช้ยาจิตเวชบางตัว โดยมีงานวิจัยกล่าวว่า การรับประทานสารสกัดแปะก๊วย EGb 761 นาน 12 สัปดาห์สามารถลดความรุนแรงของอาการยึกยือในผู้ป่วยจิตเภทที่กำลังใช้ยาอยู่ได้

วิงเวียนบ้านหมุน (Vertigo) การรับประทานสารสกัดจากใบแปะก๊วยสามารถทำให้อาการวิงเวียนและอาการตั้งสมดุลดีขึ้น